Co kraj, to obyczaj, jednak jako profesjonalny wedding planner mogę stwierdzić, że Polskie tradycje weselne różnią się nie tylko względem innych krajów, ale także między sobą, w zależności od regionu, a niekiedy nawet… miejscowości. Niektóre traktujemy z przymrużeniem oka, inne są poważne czy wzruszające. Jedno jest pewne — pomimo upływu lat zwyczaje te są wciąż żywe i wielu z nas nie wyobraża sobie Tego Dnia bez nich. Sprawdźmy zatem listę najpopularniejszych zwyczajów weselnych nad Wisłą!
Tradycje ślubne — czy warto się ich trzymać?
Zdania na temat kontynuacji zwyczajów weselnych są podzielone, dlatego też nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Wszystko zależy od Waszego stosunku do tego typu praktyk i tego, czy się na nie zgadzacie. Decyzja o podtrzymaniu zwyczajów powinna być zawsze wynikiem Waszej woli, a nie pojawić się np. w wyniku presji ze strony rodziców czy znajomych.
Organizacja wesela to podejmowanie setek decyzji, również dotyczących tego, które zwyczaje weselne chcecie zachować, a które się Wam zupełnie nie podobają. Jeśli nie jesteście pewni, co z tym tematem zrobić, warto udać się po poradę do wedding plannera, który doskonale zna polskie tradycje ślubne, dokładnie je wam wytłumaczy i fachowo doradzi, czy warto się na nie zdecydować.
Chyba każda Młoda Para musi się zmierzyć z oczekiwaniami osób postronnych co do ich wesela, a szczególnie w przypadku, w którym to rodzice pokrywają część kosztów. Pamiętajmy, aby zachować spokój i zamiast kłótni rozmawiać w sposób konstruktywny.
Zwyczaje weselne, które pojawiają się najczęściej
Gdybym chciała omówić wszystkie tradycje ślubne i weselne, prawdopodobnie zabrakłoby mi miejsca, a Wam czasu na przeczytanie tego wszystkiego. Dlatego pochylę się nad tymi, które najczęściej pojawiają się w scenariuszu weselnych uroczystości.
1 – Wykupiny Panny Młodej lub Pana Młodego
W wielu kręgach kulturowych w Polsce popularne są tzw. wykupiny. Zazwyczaj odbywają się one pod domem Panny Młodej: po przybyciu na miejsce, Pan Młody i jego najbliższa rodzina muszą wnieść jakąś ustaloną wcześniej opłatę symbolizującą posag, aby móc przywitać się z wybranką i stanąć z nią na ślubnym kobiercu. Co ciekawe, zdarzają się również odwrotne sytuacje, gdy to Pan Młody zostaje wykupiony przez swoją przyszłą żonę.
Tradycja ta może wywodzić się z dawnych zwyczajów weselnych, kiedy to Pan Młody wysyłał do rodziny Panny Młodej swatów mających negocjować szczegóły i warunki zawarcia małżeństwa. Obecnie traktowane jest to raczej jako akcent humorystyczny, a „zapłatę” stanowić mogą alkohol, pieniądze, słodycze lub biżuteria.
2 – Błogosławieństwo rodziców
Tradycyjne polskie wesele zaczyna się już w domach narzeczonych, w których to gromadzą się goście weselni i orkiestra. Tam też Młoda Para wkraczająca na nową drogę życia zostaje pobłogosławiona przez rodziców. Jest to szczególny moment zwłaszcza dla osób religijnych, mający na celu symboliczne pożegnanie z synem lub córką i oddanie ich sobie nawzajem, tak jak to jest przykazane w Biblii. Niekiedy do błogosławieństwa zaproszeni zostają także rodzice chrzestni i dziadkowie, a nawet starsze rodzeństwo.
Zazwyczaj błogosławieństwa udziela się w domu Panny Młodej, tuż po przyjeździe Pana Młodego. Niemniej jednak w niektórych kulturach (np. w sądeckiej) już w domu Pana Młodego odbywa się obrzęd indywidualnego błogosławieństwa i podziękowania rodzicom za wychowanie.
3 – Bramy weselne
Jednym ze wciąż kontynuowanych zwyczajów w naszej kulturze są tzw. bramy weselne organizowane przez sąsiadów i znajomych, które znane są także jako śloga czy zastawa. Mają one za zadanie zatrzymać orszak weselny będący w drodze do domu przyszłej żony, kościoła lub urzędu stanu cywilnego. Symbolika bram jest tożsama z wykupinami — Pan Młody ma zapłacić za przejazd (zazwyczaj wódką), aby zdobyć ukochaną i pojąć ją za żonę.
Obecnie bramy mają charakter humorystyczny i przybierają coraz kreatywniejsze formy. Co prawda, nie wszyscy państwo młodzi życzą sobie takiego urozmaicenia w dniu ślubu (zwyczaj ten bywa bowiem uważany za staroświecki i wstydliwy), najczęściej jednak nie mają na to wpływu.
4 – Odgrywki
Ciekawym zwyczajem kultywowanym do dziś na terenach południowej Małopolski są tak zwane odgrywki. Mają one miejsce na początku przyjęcia weselnego i ich zadaniem jest przedstawienie i przywitanie wszystkich gości weselnych fragmentem utworu. Tak uhonorowany gość wrzuca do koszyka niewielką ilość pieniędzy, które według tradycji mają stanowić zapłatę dla kapeli i odciążenie budżetu Państwa Młodych.
Co więcej, często prowadzący odgrywki drużba weselny recytuje lub odśpiewuje zabawny wierszyk ułożony na poczekaniu dla danej osoby, co również wprowadza element humoru.
5 – Polterabend
Niektóre tradycje weselne wiążą się nie tylko z samym dniem ślubu, ale również z czasem go poprzedzającym. Tak jest w przypadku obchodzonego na Śląsku czy Pomorzu zwyczaju znanego jako Polterabend. Polega on na tym, że w dniu poprzedzającym ślub goście weselni gromadzą się wokół rodzinnego domu Panny Młodej, aby potłuc tam szkło i porcelanę.
Zadaniem Pary Młodej jest natomiast posprzątanie stłuczek i częstowanie gości alkoholem i smakołykami. Tłuczenie szkła ma symbolizować pożegnanie z dawnym życiem, odpędzić złe duchy, a także zapewnić Młodej Parze szczęście we wspólnym życiu.
6 – Powitanie chlebem i solą
Zanim nowożeńcy wejdą na salę weselną, często wita się ich przed drzwiami chlebem i solą. Zwyczaj ten narodził się w dawnych czasach, a przymioty te symbolizowały dobrobyt, dostatek i trwałość małżeństwa. Powitania chlebem i solą najczęściej dokonują rodzice państwa młodych. Po skosztowaniu chleba Młoda Para zostaje poczęstowana kieliszkiem wódki i wody. Trafienie na alkohol ma zwiastować, kto będzie rządził w małżeństwie, a rzucenie za siebie kieliszków i stłuczenie ich ma symbolizować szczęście. Kulminacją powitania jest przenoszenie Panny Młodej przez próg domu weselnego, co jest również symbolem wejścia w nowy etap życia.
7 – Oczepiny
Kolejnym bardzo popularnym zwyczajem ślubnym są oczepiny, które odbywają się o północy i w których biorą udział niezamężne kobiety i nieżonaci mężczyźni mający przyjemność uczestniczyć w weselu. Jest to swoisty konkurs, w którym wygraną jest obietnica rychłego ślubu, prawdopodobnie jeszcze w tym samym roku.
Oczepiny mają różne formy, może być to rzut welonem (Panna Młoda) lub muchą (Pan Młody), podawanie sobie pudełeczek, w których ukryta jest podwiązka, odcinanie wstążek od bukietu czy coś na kształt zabawy w gorące krzesła.
W konkursie wyłoniona zostaje symboliczna para przyszłych małżonków i następuje ich pierwszy taniec. Niekiedy po oczepinach organizowane są także kolejne zabawy, w których mogą wziąć udział pozostali goście weselni.
8 – Zbieranie “na wózek”
Niektóre zwyczaje ślubne wiążą się bezpośrednio z zagwarantowaniem Młodej Parze dostatniego życia. Przykładem może być znany w północno-wschodniej Polsce obyczaj tzw. zbierania na wózek. Polega on na tym, że każdy z gości weselnych może zaprosić Pana Młodego lub Pannę Młodą do wspólnego tańca, w zamian za małą sumę pieniędzy wrzuconą do ustawionego na środku sali pudełka bądź wózeczka dla lalek. Według tradycji pieniądze te mają być wyprawką dla pierwszego dziecka nowożeńców.
9 – Coś niebieskiego, coś pożyczonego
Wiele Panien Młodych przywiązuje wagę do właściwych dodatków do sukni ślubnej, które według przesądów powinny zawierać:
- coś nowego — symbol rozpoczęcia nowego rozdziału życia,
- coś starego — symbol łączenia się dwóch pokoleń i więzi rodzinnych,
- coś pożyczonego — symbol wsparcia i więzi przyjacielskich,
- coś niebieskiego — kolor ten symbolizuje skromność i wierność.
10 – “Jeszcze ryżem sypną na szczęście…”
Bardzo miłym, a do tego świetnie wyglądającym na zdjęciach zwyczajem jest obsypanie Młodej Pary tuż po wyjściu z kościoła ryżem, drobnymi monetami, cukierkami, confetti lub płatkami kwiatów. Zwyczaj ten przywędrował do Europy z Chin, gdzie rzucanie w nowożeńców ryżem miało zapewnić im płodność i dostatek. Z czasem ryż zaczęto zastępować monetami, mającymi nieść życzenia wszelkiej pomyślności w sferze finansowej. Obecnie mało kto pamięta o symbolice związanej z aktem obsypywania, jednak wciąż bardzo chętnie robimy to podczas wszystkich ślubów, jako radosny element towarzyszący wyjściu z miejsca ceremonii.
Tradycje weselne — jak je zorganizować w dniu ślubu?
W dzisiejszych czasach coraz luźniej podchodzimy do zwyczajów weselnych (np. Państwo Młodzi rezygnują z pierwszego tańca czy wspólnego krojenia tortu) i absolutnie nie ma w tym nic złego — w końcu każda para ma prawo zorganizować Ten Dzień według własnego upodobania.
Jeśli jednak należycie do osób, dla których pewne tradycje związane ze ślubem są ważne, koniecznie już wcześniej zaplanujcie włączenie ich w harmonogram wesela, postarajcie się poinformować o tym gości i przygotujcie niezbędne akcesoria (np. śpiewniki jeśli chcecie, aby pojawiły się przyśpiewki weselne). Jeśli pochodzicie z różnych regionów, w których panują zupełnie inne zwyczaje weselne, postarajcie się je połączyć, zaopatrując przy tym gości w informatory wyjaśniające, co właśnie dzieje się na Waszym weselu. W ten sposób nikt nie będzie czuł się wykluczony i zdezorientowany.
Nieocenioną pomocą w organizacji tradycyjnego wesela może okazać się wedding planner, który zadba o odpowiedni przebieg Tego Dnia i właściwe pielęgnowanie najpiękniejszych tradycji.
